Sử dụng hợp âm bậc 5 trưởng hay 5-7 để giải kết? (Lý thuyết phần 7)

Một số bạn thắc mắc: Nên dùng hợp âm bậc 5 trưởng hay 5-7 để giải kết 1 đoạn nhạc, 1 bài hát (trong nhạc lý gọi là giải kết).

Ví dụ bài hát có chủ âm Am (la thứ), thì hợp âm bậc 5 trưởng là E (mi trưởnng), hợp âm bậc 5-7 là E7 (mi trưởng bảy, gọi tắt là mi bảy), một số người vẫn hay sử dụng E thay cho E7 khi chuẩn bị kết thúc đoạn nhạc hay kết thúc bản nhạc, như vậy có được không?

Mình xin chia sẻ kinh nghiệm dựa trên sự hiểu biết của mình thế này:

Hợp âm trưởng bậc 5 (ví dụ E) và hợp âm trưởng bậc 7 (ví dụ E7) khi ta rải lên nghe âm hưởng gần giống như nhau: buồn, muốn được trở về hợp âm chủ.

Về cấu tạo chúng đều có chung 3 nốt nhạc, riêng hợp âm 5-7 (E7) có thêm nốt nhạc ở bậc 4 so với chủ âm (nốt rê), cũng chính là nốt bậc 7 của hợp âm bậc 5. Vì vậy có 1 chút khác biệt về cấu trúc 2 hợp âm này, từ đó việc sử dụng chúng không phải lúc nào cũng là tương đương. Cụ thể sử dụng hợp âm nào còn tùy theo giai điệu bài nhạc ở ô nhịp chuẩn bị kết thúc:

- Nếu nốt giai điệu nằm trong cả 5 và 5-7 thì khi đó việc chọn hợp âm 5 hay 5-7 đều được, không có gì sai.

Ví dụ bài Love is love (Tình xanh): bài nhạc khá quen thuộc với mọi người, chủ âm Am, đoạn giải kết có thể sử dụng E, hoặc E7 đều được. nếu chủ âm là Dm thì sử dụng A hoặc A7. Nhưng xin chú ý thêm: Với các bản nhạc mang giai điệu chậm rãi, man mát buồn (đa số các bản nhạc xưa của Việt nam)… à sử dụng hợp âm 5-7 thích hợp hơn, vì hợp âm 5-7 nghe rất buồn.
Ngược lại các bản nhạc vui tương, mạnh mẽ thì sử dụng hợp âm 5 là thích hợp hơn (những bản nhạc disco).

Ví dụ: bài Maman oh maman (Người mẹ hiền yêu dấu): chủ âm Am, đoạn giải kết (con sẽ nhớ hoài… ) nốt giai điệu nằm trong cả E và E7, nhưng bản này có âm hưởng nhẹ nhàng nên người ta sử dụng hợp âm E7 khi về chủ âm.

- Trường hợp nếu nốt giai điệu chỉ nằm trong hợp âm 5-7 mà không nằm trong hợp âm 5 thì bắt buộc sử dụng hợp âm 5-7.

Ví dụ: bài Over and Over (Tình nồng cháy): chủ âm Am, đoạn giải kết (anh không tham lam, diễm phúc… ) nốt giai điệu nằm trong E7, không nằm trong E, nên người ta sử dụng hợp âm E7 khi về chủ âm là hợp lý, thay vì như 1 số bạn chọn cách từ E, chuyển về Dm (để chứa nốt giai điệu) rồi kết thúc bằng Am, nghe không hay lắm.

Tóm lại cho phần này:

Phương thức sử dụnghợp âm bậc 5 trước khi kết thúc 1 đoạn nhạc hay cả bài nhạc:

- Trước tiên cần xem phần giai điệu: Nếu nốt giai điệu nằm trong cả hợp âm 5 và 5-7 thì khi đó chọn hợp âm 5 hay 5-7 đều được, nhưng lưu ý thêm: với các bản nhạc mang giai điệu chậm rãi, man mát buồn… à sử dụng hợp âm 5-7 thích hợp hơn, ngược lại các bản nhạc vui tương, mạnh mẽ thì sử dụng hợp âm 5 là thích hợp hơn.

- Trường hợp nếu nốt giai điệu chỉ nằm trong hợp âm 5-7 mà không nằm trong hợp âm 5 thì phải sử dụng hợp âm 5-7.

* * *

Bài tiếp theo (dành cho các bạn tự học organ):

Các thế bấmthông dụng trên đàn organ (bằng hình).
* * *
N.T.A